Άνω Καρυόφυτο Ξάνθης: Το χωριό ζητά αναγνώριση ως μαρτυρικό

Στην άκρη της ορεινής Ξάνθης, φωλιασμένο μέσα σε μια αγκαλιά από έλατα και καστανιές, το Άνω Καρυόφυτο μετρά 81 χρόνια μνήμης από τη σφαγή που σημάδεψε την ύπαρξή του. Ήταν Σεπτέμβριος του 1944, όταν τα βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής εισέβαλαν στον μικρό οικισμό και άφησαν πίσω τους καμένη γη και σιωπή.

Οικογένειες ξεκληρίστηκαν, σπίτια πυρπολήθηκαν, άνθρωποι εκτελέστηκαν, πολλοί εκ των οποίων γυναίκες και παιδιά.

Στις 12 και 13 Σεπτεμβρίου, η κοινότητα του Άνω Καρυόφυτου και ο δήμος Ξάνθης θα τιμήσουν τα θύματα αυτής της μαύρης σελίδας της τοπικής ιστορίας.

Για πρώτη φορά, οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν με τη σύμπραξη τοπικών φορέων, ειδικών σε θέματα ιστορικής μνήμης, πανεπιστημιακών και ενεργών πολιτών, με στόχο όχι μόνο τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, αλλά κυρίως την ανάδειξη του αιτήματος αναγνώρισης του Άνω Καρυόφυτου ως μαρτυρικού χωριού από την Πολιτεία.

Η μεγάλη σφαγή του 1944

Η κοινότητα του Άνω Καρυόφυτου δημιουργήθηκε από πρόσφυγες που προέρχονταν από το Καρά -Τεπέ της Νικομήδειας στη Μικρά Ασία και από την περιοχή της Ραιδεστού στην Ανατολική Θράκη. Με κόπους και αγώνα, οι οικογένειες δημιούργησαν ξανά τη ζωή τους στη νέα πατρίδα, ώσπου την περίοδο 1941-1944, η κοινότητα γνώρισε τις βιαιοπραγίες της βουλγαρικής κατοχής.

Στις 9 Σεπτεμβρίου 1944, οι κατακτητές το έκαψαν σχεδόν ολοκληρωτικά και εκτέλεσαν 36 αμάχους.

Τις πρώτες πρωινές ώρες, αντάρτικες ομάδες, που αποτελούνταν από κατοίκους της περιοχής που κατέφυγαν στην οροσειρά της Ροδόπης για να αποφύγουν τα καταναγκαστικά έργα (ντουρντουβάκια), επιτέθηκαν στη βουλγαρική μονάδα που έδρευε στον οικισμό.

Στη συνέχεια, κατέφθασαν ενισχύσεις των κατοχικών δυνάμεων και ακολούθησαν εκτελέσεις όσων αμάχων δεν πρόλαβαν να διαφύγουν.

Τα περισσότερα από τα σημερινά σπίτια χτίστηκαν στη θέση των καμένων κατοικιών, ενώ στη μνήμη των παλαιότερων ακόμα διασώζονται οι διάσπαρτες τοποθεσίες όπου ετάφησαν οι εκτελεσμένοι άμαχοι, μεταξύ των οποίων ηλικιωμένοι, γυναίκες και μικρά παιδιά.

Όλα αυτά τα χρόνια η μνήμη των θυμάτων κρατήθηκε ζωντανή μέσα από το πένθος των οικογενειών και τις δημόσιες τελετές.

Στην πλατεία του χωριού υψώθηκε μνημείο με τα ονόματά τους (κεντρική φωτογραφία). Ανάμεσα σε αυτά και εκείνο του Βούλγαρου κατοχικού προέδρου, ο οποίος επίσης εκτελέστηκε επειδή διαμαρτυρήθηκε για τη βαναυσότητα των συμπατριωτών του.

Συλλογική προσπάθεια για αναγνώριση ως μαρτυρικός τόπος

Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, κάτοικοι και φορείς ξεκίνησαν μια προσπάθεια ανανέωσης του τρόπου μνημόνευσης και σύνδεσης της τοπικής συλλογικής μνήμης με την εμπειρία άλλων μαρτυρικών τόπων της χώρας.

Τον Ιούλιο, με πρόσκληση του δήμου Ξάνθης, συστάθηκε επιτροπή για την επεξεργασία του αιτήματος. Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Ξάνθης Ευστράτιος Κοντός, «ο δήμος τιμά εμπράκτως τη μνήμη των θυμάτων. Η τραγική εκείνη σελίδα υπενθυμίζει τη διαρκή αξία της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης. Η μνήμη των θυμάτων μας καλεί σε συνεχή εγρήγορση απέναντι στη λήθη».

Ο δήμος Ξάνθης αποδέχτηκε την πρόταση των κατοίκων του Άνω Καρυόφυτου και του προγράμματος Δράσεις Ιστορίας Μνήμης Πολιτισμού να αναλάβει την συστηματική ανάδειξη και προστασία της ιστορικής μνήμης.

Τα γεγονότα εκείνης της δραματικής ημέρας διηγήθηκαν στην ομάδα του προγράμματος «Δράσεις Ιστορίας Μνήμης Πολιτισμού» και της πλατφόρμας mnemonikon.gr, οι τελευταίοι επιζώντες της σφαγής. Το υλικό των συνεντεύξεων θα περιληφθεί στον φάκελο, τον οποίο θα καταθέσει ο δήμος Ξάνθης στο υπουργείο Εσωτερικών, με αίτημα την αναγνώριση του Άνω Καρυόφυτου ως μαρτυρικού τόπου.

   «Οι μαρτυρίες αποτυπώνουν το διπλό χτύπημα που γνώρισαν οι κάτοικοι: πρώτα πρόσφυγες από τις πατρογονικές τους εστίες και έπειτα η σφαγή του 1944», αναφέρει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο υπεύθυνος του προγράμματος Νίκος Κοσμίδης και συνεχίζει: «Ο κόπος είκοσι χρόνων για ανάκαμψη χάθηκε μέσα σε μια μέρα. Εκείνη την τραγική ημέρα ακολούθησαν χρόνια πένθους, ανέχειας και ξενιτιάς στα μεγάλα αστικά κέντρα. Συχνά μένουμε μόνο στα γεγονότα της απάνθρωπης κατοχικής βίας στους μαρτυρικούς τόπους και λησμονούμε τον κοινωνικό, ψυχολογικό, οικονομικό και δημογραφικό αντίκτυπο που είχε στις κοινότητες. Και, δυστυχώς, οι κοινότητες αυτές ήταν πάρα πολλές».

«Το αφιέρωμα αποτελεί κορυφαία στιγμή τιμής και συλλογικής περισυλλογής, καθώς προβάλλει την ιστορική αλήθεια. Από τη δοκιμασία των θυμάτων αντλούμε δύναμη για ένα μέλλον με θεμέλιο την ειρήνη», συμπληρώνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο δήμαρχος Ξάνθης.

Στην προσπάθεια συμμετέχει ενεργά και το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης (ΙΘΤΠ). «Η ιστορική μνήμη των θυμάτων της βουλγαρικής κατοχής πρέπει να μείνει άσβεστη, ώστε οι νέοι της περιοχής και της χώρας να γνωρίζουν ότι η ελευθερία έχει τίμημα ώστε να μην επαναληφθούν τέτοιες τραγωδίες. Μόνο εάν γνωρίζουμε την ιστορία, μπορούμε να πορευθούμε με σχετική ασφάλεια στο μέλλον», υπογραμμίζει ο διευθυντής του ΙΘΤΠ Ανδρέας Ματζάκος.

Στο κέντρο αυτής της πρωτοβουλίας βρίσκονται οι απόγονοι των θυμάτων και των επιζώντων, οι οποίοι εκφράζουν τις ευχαριστίες τους προς τους συντελεστές της όλης προσπάθειας.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.