Του Π.Χαλκίδη:Ο ποταμός Αξιός στο μάτι των διάσημων αρχαίων ιστορικών

Φωτό: Παναγιώτη Χαλκίδη

Ο ποταμός Αξιός στο μάτι των διάσημων αρχαίων ιστορικών.

Του  συγγραφέα Παναγιώτη Χαλκίδη

Αν και πέρασαν  πολλά χρόνια, από τότε, που ο μεγάλος δραματικός ποιητής Αισχύλος, αναφέρθηκε στον ποταμό Αξιό, στο αντιπολεμικό έργο του, ‘’Πέρσαι’’, τίποτε δεν άλλαξε σ’ αυτόν. Συνέχισε όπως τότε, να κατεβάζει, από πολύ μακριά, τα νερά του προς το Αιγαίο κι οι όχθες του, να παραμένουν δασώδεις, δικαιολογώντας το όνομα του, που όπως υποστηρίζεται, είχε Μακεδονική ρίζα από τη   λέξη ‘’αξός’’, που σημαίνει δάσος ή ιλύ.

Το μόνο που άλλαξε, ήταν το Δέλτα του ποταμού, που  τον αρχαίο καιρό, βρισκόταν 10 περίπου χιλιόμετρα βόρεια, γιατί εκεί έφτανε η θάλασσα, ως πολύ κοντά στην πόλη  Ιχναί, δίπλα στα σημερινά Κουφάλια κι ως την Πέλλα, την πρωτεύουσα του Μεγαλέξανδρου.

Υπάρχει και η εκτίμηση του Παυσανία, που  υποστηρίζει, ότι προέρχεται από τη λέξη ‘’Αξός’’, αλλά για άλλο λόγο. Πίστευε, ότι πολλοί προϊστορικοί κάτοικοι της Κρήτης, μετοίκησαν στην περιοχή της Βοτιαίας, δυτικά της όχθης του ποταμού και του έδωσαν το όνομα  της Κρητικής πόλης ‘’Αξός’’ απ’ όπου κατάγονταν.

Ο Ηρόδοτος, κι αυτός τον ονομάζει ‘’Οαξός’’, ενώ ο  Όμηρος τον αποκαλεί ‘’ευρυρρέοντα’’ και ευρυρρέεθρο’’.

Τόση λοιπόν φήμη είχε ο ποταμός Αξιός, που δεν ξέφευγε απ’ το μάτι, των πιο διάσημων ιστορικών, στα αρχαία χρόνια.

Το λέγανε και Βαρδάρη. Υπάρχει και γι αυτό το όνομα, εξήγηση.

Τον 7^ο αιώνα, ήταν συχνές οι επιδρομές της Μογγόλικης φυλής των Βαρδάρων κατά του Βυζάντιου και μετά από τη συνθηκολόγηση, που κάνανε με τον αυτοκράτορα, εγκαταστάθηκαν στην κοιλάδα του Αξιού, όπου τους παραχωρήθηκαν εδάφη για να τα καλλιεργήσουν. Ριζώσανε στο τόπο και σταδιακά αφομοιώθηκαν απ’ τους  αυτόχθονες γειτονικούς Ελληνικούς πληθυσμούς. Υποστηρίζεται ότι, η φυλή των βαρδάρων, πήρε το όνομα, από το  Bar dar της Περσίας, απ’  όπου το φέρανε. Από τότε λοιπόν που έμειναν οι Βάρδαροι,  το ποτάμι πήρε το όνομα τους  Βαρδάρης και το κρατά μέχρι σήμερα. Το  σίγουρο είναι, ότι ο ποταμός έκανε τα εδάφη γύρο του  γόνιμα εξ’ αιτίας της ιλύος (λάσπης), που κάθε τόσο κατέβαζε και τα λίπανε.

Ήταν επόμενο να τραβήξει, από τα πολύ παλιά χρόνια ακόμα, το ενδιαφέρον των ανθρώπων, να κατοικήσουν τον τόπο, όπου σήμερα βρίσκονται τα Κουφάλια.

Καθώς δείχνουν τα απομεινάρια των παλιών οικισμών, αλλά και των νεότερων χρόνων, δεν λογάριαζαν και πολύ τις πλημμύρες  του ποταμού. Το καταμαρτυρεί, ο ταφικός τύμβος στις ‘’Διπλές Πόρτες’’, ο οικισμός στη ‘’Μικρή Τούμπα’’ και ο οικισμός στη θέση ‘’Νησί’’, στην αγροτική περιοχή των Κουφαλίων, που βρίσκονται σχετικά, κοντά στις όχθες του ποταμού.

Με το πέρασμα των χρόνων και μέχρι την περίοδο της τουρκοκρατίας, πιστεύεται ότι υπήρξε περισσότερη διασπορά κατοίκων στην ευρύτερη περιοχή του ποταμού,  εγκατεστημένους,  σε μικρούς οικισμούς. Αυτή οφείλεται, στο  έφορο γεωγραφικό  τμήμα του Βαρδάρ-Οβασί,  ο τόπος όπου σήμερα βρίσκονται τα Κουφάλια και εξελίχθηκε σε  αγροτικό κέντρο. Το αποτέλεσμα αυτό οφειλόταν κυρίως  στη  γεωγραφική του θέση του, που εκτός από  την επάρκεια και τη γονιμότητα του εδάφους, εξ’ αιτίας του Αξιού,  βρισκόταν διοικητικά και  φορολογικά σε βακούφι (του Εβρενός Μπέη), που θεωρούνταν πιο ήπιο καθεστώς, από το αν βρισκόταν κάτω από το τιμαριακό σύστημα