Του Παναγιώτη Χαλκίδη:” Ίχναι ή Ιχναί “-Η αρχαία πόλη των Κουφαλίων

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΚΟΥΦΑΛΙΑ

Του συγγραφέα, Παναγιώτη Χαλκίδη

(Από το βιβλίο του, ‘’ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΧΘΗ’’)

Ίχναι ή Ιχναί

(η αρχαία πόλη των Κουφαλίων)

Του Παναγιώτη Χαλκίδη

Τα καλοκαίρια, όλα άλλαζαν στον κάμπο στο Κουρφάλι. Στράγγιζαν τα νερά, φανερώνονταν η γης κι ο τόπος πρασίνιζε. Περίσσευε το χέρσο και τα νερά που μένανε, γινότανε έλη. Η εικόνα, που αποκόμιζε ο περιηγητής, ήταν όλους διόλου, διαφορετική με του χειμώνα. Τώρα αντίκριζε έναν απέραντο κάμπο  και από μέσα του, ξεπρόβαλαν μικρές λιμνούλες, που τα  νερά τους λαμπίριζαν, απ’ του ήλιου το φως.

Ετούτοι οι περιηγητές, που τριγύριζαν  στη Μακεδονία, εκτός από το ενδιαφέρον τους να μάθουν για τον τρόπο ζωής των κατοίκων, να βλέπουν και να καταγράφουν  τα αξιοθέατα, ήθελαν να δουν με τα ίδια τους τα μάτια, τα μνημεία του τόπου, για να τα σημειώσουν στα τεφτέρια τους. Μάλλον, αυτά ήταν κι ο λόγος, που κάνανε τα ταξίδια τους σ’ αυτά τα μέρη.

Όταν τέλειωναν τις επισκέψεις τους απ’ τα πολυάριθμα μνημεία της Θεσσαλονίκης κι έπιανε να λουλουδιάζει η άνοιξη, τραβούσαν δυτικά προς την Πέλλα, στους Αποστόλ, όπως λέγανε τον τόπο τότε. Εδώ,  ήταν από πολλά χρόνια, τα απομεινάρια της πρωτεύουσας του Μεγαλέξανδρου κι από κει συνέχιζαν την πορεία τους δυτικά,  προς την ιερή πόλη των τούρκων τα Γιαννιτσά.

Περίμεναν, τούτη την εποχή για να κάνουν το μεγάλο τους ταξίδι, να  καλμάρει ο καιρός, να ανοίξουν οι δρόμοι, που ήταν καταστραμμένοι απ’ τις κακοκαιρίες του χειμώνα.

Μόλις περνούσαν τον Αξιό, προχωρούσαν λίγες εκατοντάδες μέτρα  δυτικά και συναντούσαν έναν πολύ μικρό οικισμό, όπου η εικόνα, που αντίκριζαν, ήταν απογοητευτική.

Λίγα σπίτια πλινθόκτιστα, έτοιμα να πέσουν, χωρίς δρόμους, μονάχα στενά μονοπάτια κι αυτά γεμάτα λακκούβες με παχύ στρώμα λάσπης κι ο γύρο  τόπος γεμάτος με μικρά έλη που είχαν δημιουργηθεί απ’ τις βροχές και τις συχνές πλημμύρες του ποταμού Αξιού.

Ήταν ο οικισμός Γιάλετζικ (σημερινή Χαλκηδόνα). Από δω πήραν τον  μοναδικό δρόμο που ένωνε τους οικισμούς  απ’ το βορά, με την περίφημη Ρωμαϊκή οδό Εγνατία, που διέσχιζε την Βαλκανική χερσόνησο από την ανατολική Αδριατική, την αρχαία Επίδαμνο, ως τον Ελλήσποντο.

Ίσαμε τέσσερα, ίσως και λίγο παραπάνω, χιλιόμετρα, προχωρούσανε, να βρεθούν στη περιοχή, που τη λέγανε Κουρφάλι. Τούτο το όνομα ήταν Γιουρούκικο, τούρκοι αλλιώτικης φυλής, που το φέρανε από τα δικά τους μέρη,  την Ούρφα, στη ΝΑ Ασία.

Οι περιηγητές, είχαν τον σκοπό τους που το κάνανε. Ήξεραν, αρκετά πράγματα γι αυτό τον τόπο.  Είχαν διαβάσει, όλους τους αρχαίους Έλληνες ιστορικούς, γεωγράφους και φυσικούς, που γράψανε για τη Βοτιαία.

Μα πώς να μη γράψουν γι αυτή,  αφού στους κόλπους της,  βρισκόταν  κάποτε η ενδοξότερη πόλη του κόσμου η Πέλλα,  ανάμεσα σε δυο μεγάλα ποτάμια, τον  ποταμό Αξιό και τον  Λουδία. Ήταν αυτή, που γέννησε κι ανάθρεψε τον μεγάλο στρατηλάτη του κόσμου, τον ξακουστό Μεγαλέξανδρο, που ‘φτασε ως τις Ινδίες.

Κοντά της, περήφανες, στέκονταν  κι άλλες ιστορικές πόλεις,  όπως οι Ίχναι, μια ανάσα δρόμος απ’ αυτή,  ο Ευρωπός, αρκετά χιλιόμετρα πιο βόρεια και  οι ξακουστές  Αιγές στα δυτικά, η πρώτη πρωτεύουσα των Μακεδόνων.

Μα οι Ιχναί, περηφανεύονταν πιότερο, απ’ τις άλλες πόλεις της Αλμωπίας, της Μυγδονίας, τα Κρεστονίας και της Πιερίας, γιατί βρισκόταν δίπλα στη ξακουστή πόλη Πέλλα κι ένοιωθαν πως ήταν, ένα μ’ αυτή  και πως ο μεγάλος βασιλιάς του κόσμου, ήταν και δικό τους θρέμμα.

Η πρώτη  μέριμνα των περιηγητών, ήταν  να δούνε τα ερείπια, στη τοποθεσία, όπου σήμερα φέρει το τοπωνύμιο ’’Τούμπα Ταβάς’’.

Αυτή  βρίσκεται, ανατολικά, στο σημερινό δρόμο από Χαλκηδόνα προς Κουφάλια, περίπου στη μέση της διαδρομής. Αυτά τα ερείπια,  ήταν απομεινάρια της πόλης Ίχναι, που κατοικούνταν, απ’ την Νεότερη Νεολιθική-Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, μέχρι και τους Ρωμαϊκούς χρόνους.

Το ενδιαφέρον των περιηγητών, να επισκεφθούν τα ερείπια αυτής της πόλης, ήταν πολύ μεγάλο,  γιατί αυτή η πόλη  ίδρυσε, γύρο στο 309 π.Χ. την ομώνυμη πόλη Ίχναι, στην Μεσοποταμία, κοντά στην αρχαία Έδεσσα (σημερινή Urfa στη Ν.Α.Τουρκία).

Οι Ίχναι, παρουσίαζαν επίσης, μεγάλο ενδιαφέρον, όχι μόνο  στους περιηγητές του 18^ου  και του 19^ου αιώνα, που ως γνωστό ήταν οι αιώνες των περιηγητών, αλλά και  για τους Έλληνες ιστορικούς των επόμενων χρόνων, χωρίς να παραλείψουμε τους αρχαίους μας ιστορικούς (Ηρόδοτος, Πλούταρχος, Στράβων).

Τα αργυρά οκτάδραχμα νομίσματα, που εκδόθηκαν γύρο στο 490 π.Χ.  από την πόλη  Ίχναι, αποτελούσαν ατράνταχτα στοιχεία για την ύπαρξη του Ελληνισμού, σ’ αυτά τα μέρη.

Πέρα από τις παραστάσεις, που απεικονίζονται στις δύο όψεις του νομίσματος, σημαντική αξία για τον Ελληνισμό, έχει η επιγραφή στη μια όψη με Ελληνικά γράμματα,  ‘’ΙΧΝΑΙΟΝ’’, πέρα για πέρα αρχαία Ελληνική λέξη(Ίχνευμα, ιχνεύω, ιχνεία).

Μεγάλο ενδιαφέρον επίσης, είχαν και τα αργυρά τετράδραχμα, που τα είχαν εκδώσει μετά από 10 χρόνια, στα 480. π.Χ. καθώς και οι αργυροί στατήρες, με παράσταση έναν οπλισμένο πολεμιστή, φορώντας κράνος και συγκρατώντας άλογο.

Πρώτος ο Ηρόδοτος, αναφέρει για την Πέλλα και την πόλη  Ίχναι στη περιγραφή, που κάνει για την πορεία που ακολούθησε ο Ξέρξης, περνώντας απ’ τη  Μακεδονία με κατεύθυνση  προς τις Θερμοπύλες.

Στο παρακάτω απόσπασμα(Ηρόδοτος εβδόμη), μνημονεύει τον Αξιό ποταμό, ότι είναι το σύνορο της Βοττιαίας και της Μυγδονίας, όπου στη παραθαλάσσια στενή λωρίδα γης υπάρχουν οι πόλεις Ιχναί και Πέλλα. 

(Απόσπασμα Ηρόδοτος εβδόμη)

‘’…… ἀπὸ δὲ Αἰνείης,  ἐς τὴν ἐτελεύτων καταλέγων τὰς πόλις, ἀπὸ ταύτης ἤδη ἐς αὐτόν τε τὸν Θερμαῖον κόλπον  ἐγίνετο τῷ ναυτικῷ στρατῷ ὁ πλόος καὶ γῆν τὴν Μυγδονίην, πλέων δὲ ἀπίκετο ἔς τε τὴν προειρημένην Θέρμην καὶ Σίνδον τε πόλιν καὶ Χαλέστρην ἐπὶ τὸν  Ἄξιον ποταμόν, ὃς οὐρίζει χώρην τὴν Μυγδονίην  τε  καὶ  Βοττιαιίδα, τῆς ἔχουσι τὸ παρὰ θάλασσαν στεινὸν χωρίον  πόλιες   Ἴχναι τε καὶ Πέλλα’’.  (Ηρόδοτος 7,123).

(Να σημειωθεί ότι εκτός από την πόλη Ίχναι, που αναφέρει ο Ηρόδοτος, υπήρχαν, η πόλη Ίχναι ΒΔ της Φωκίδας και η πόλη Ίχναι της Μεσοποταμίας.)

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Σας προσκαλούμε στη μουσικοφιλολογική βραδιά, με αναφορά τον  ξεριζωμό, τις διώξεις και τις κακουχίες, που υπέστη  ο Ελληνισμός της  Ανατολικής Ρωμυλίας.

Θα διαβαστούν, από ομάδα εξαίσιων αφηγητριών, αποσπάσματα από τα δυο βιβλία, το ιστορικό διήγημα ‘’ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΔΑΚΡΥ’’ και το αφήγημα ‘’ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΧΘΗ’’, του γνωστού μας συγγραφέα Παναγιώτη Χαλκίδη.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Πνευματικό Κέντρο Κουφαλίων στις 16 Νοεμβρίου 2019 ημέρα Σάββατο και ώρα 19.30