* e-koufalia.gr * Ανεξάρτητη ενημέρωση για το Δήμο Χαλκηδόνος
Οι Εθνομάρτυρες της Κυπριακής εποποιίας 1955-1959
1η Απριλίου 1955
Τιμούμε σήμερα 1η Απριλίου τους αείμνηστους αγωνιστές που θυσίασαν τη ζωή τους στη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59, ενάντια στους Άγγλους κατακτητές, που έπεσαν στο πεδίο της τιμής και της εθνικής αξιοπρέπειας. Η μαρτυρική µας πατρίδα Κύπρος, στη μακρόχρονη ιστορία της, κατακτήθηκε πολλές φορές από ξένους κατακτητές και έχει καταγράψει αμέτρητες ηρωικές σελίδες αγώνων και θυσιών για τη λευτεριά, και την εθνική αξιοπρέπεια.
Η γεωγραφική θέση του νησιού µας, που αποτελεί σταυροδρόμι ανάμεσα σε τρεις ηπείρους, αποτελούσε πάντοτε το µήλο της έριδος για τους εκάστοτε ισχυρούς της περιοχής. Παρ’ όλα αυτά ο ολιγάριθμος αλλά ανυπότακτος λαός µας, κατάφερνε πάντα να αντιμάχεται µε επιτυχία τις ξένες επιβουλές και να επιβιώνει καρτερικά, προσβλέποντας στο µέλλον µε ελπίδα και αισιοδοξία.
Τα δίσεκτα χρόνια για το πολύπαθο νησί δεν έχουν τελειωμό. Ο κατάλογος των θυσιασθέντων είναι μακρύς και παραμένει ανεξίτηλος στη μνήμη του κυπριακού λαού. Γνήσιοι πατριώτες, ανυπότακτοι οραματιστές έδωσαν τη ζωή τους για τα μεγάλα εθνικά ιδανικά, της ελευθερίας και της εθνικής αξιοπρέπειας, δίνοντας την υπόσχεση: «ουκ επιλήσμονες γενησόμεθα της αρετής υμών».
Στην Κύπρο το τίμημα του αίματος για την ελευθερία υπήρξε βαρύ και έρχεται από τα βάθη των αιώνων. Στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821, στον ελληνοτουρκικό πόλεμο, στον Μακεδονικό αγώνα, στους Βαλκανικούς πολέμους, αλλά και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο Κύπριοι αγωνιστές δεν έδωσαν μόνο τη ζωή τους στο «βωμό» της πατρίδας, αλλά προσέφεραν ως αιώνια παρακαταθήκη το απαράμιλλο αγωνιστικό τους πνεύμα.
Σαν σήμερα πριν από 65 χρόνια ξεκινούσε την μεγάλη δράση της μια «μυστική» εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση Κυπρίων αγωνιστών(ΕΟΚΑ) για να επιβεβαιώσει με τον καλύτερο τρόπο το πατριωτικό της πείσμα, τη βαθειά προσήλωση στις αξίες της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Τα «μυημένα» μέλη επέδειξαν αυταπάρνηση και αυτοθυσία συστρατευόμενα στον ένα και μοναδικό σκοπό: Την ελευθερία, τη νίκη, τη Ένωση της Κύπρου με τη Μητέρα Ελλάδα. Δρούσαν κρυφά, αιφνιδιαστικά, σχεδόν συνωμοτικά, σε ολιγομελείς ομάδες, πάντοτε όμως μεθοδευμένα, με σχέδιο και στρατηγική.
Ο στόχος ήταν σαφής και η πορεία τους μάλλον προδιαγεγραμμένη, όπως ακριβώς την συνοψίζει στην προκήρυξή του την 1η Απριλίου 1955, ο Στρατηγός Γρίβας:
«Με τη βοήθεια του Θεού, με την πίστη στον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράσταση ολόκληρου του ελληνισμού και με την βοήθεια των Κυπρίων, αναλαμβάνουμε τον αγώνα για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού με σύνθημα εκείνο το οποίον μας κατέλειπαν οι προγονοί μας ως ιεράν παρακαταθήκη: “Η ταν ή επί τας”».
Αγώνας μέχρι θανάτου στα αιματοβαμμένα χώματα της κυπριακής γης με σφαγές, λεηλασίες, αιχμαλωσίες, αρπαγές και διώξεις κατακτητών που ξεκλήρισαν έναν ολόκληρο λαό. Η συμβολή του κυπριακού ελληνισμού σε όλη την ιστορική της διαδρομή, ήταν η πλέον απτή και ύψιστη απόδειξη του ηρωικού αγώνα ενός χειμαζόμενου και τραγικά δοκιμαζόμενου λαού. Σε εποχές δύσκολες, όπως η σημερινή, γίνεται ολοένα και πιο αδήριτη η ανάγκη να αναδείξουμε γεγονότα και πρόσωπα που λάμπρυναν την ιστορία και έγραψαν τις δικές τους σελίδες δόξας στο μεγάλο πάνθεον των Κυπρίων ηρώων. Γεγονότα σταθμούς, όπως οι αγώνες για την απελευθέρωση της Κύπρου από τον αγγλικό ζυγό και πρόσωπα, όπως οι ηρωικοί μαχητές της ΕΟΚΑ, με ηγέτες τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα Διγενή, που υπήρξαν πράγματι μεγάλοι ηγέτες της νεώτερης κυπριακής ιστορίας. Η ιστορία μας διδάσκει ότι οι μεγάλοι δεν γεννιούνται, ούτε πορεύονται μόνοι τους, τους γεννά και τους τρέφει η εποχή τους ως αναγκαιότητα.
Η 1η Απριλίου 1955, αποτελεί αναμφίβολα ένα ιστορικό ορόσημο. Παραμένει ζωντανή και ανεξίτηλη στη μνήμη μας, για να θυμίζει το καθήκον για την πατρίδα, να μας εμπνέει και να μας καθοδηγεί, ως πηγαία έκφραση πατριωτισμού, ηρωισμού, μεγαλοψυχίας και αυτοθυσίας. Οι ήρωες περιμένουν να φανούμε αντάξιοι των θυσιών τους. Να κατανοήσουμε ότι η πατρίδα είναι η κυρίαρχη ιδέα, πάνω στην οποία οικοδομείται ο πολιτισμός και στηρίζεται η ζωή. Είναι το συναίσθημα που διακατείχε τον Όμηρο, ο οποίος τονίζει «εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρης». Είναι τα βιώματα του Σωκράτη, ο οποίος είπε: «Μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιότερων εστίν η πατρίς…». Κατά τον Άγγλο συγγραφέα Σαμουήλ Τζόνσον (1709-1784): «Όποιος δεν αγαπάει Την πατρίδα του, δεν μπορεί ν’ αγαπάει τίποτε». Οι προτροπές όμως και οι παραινέσεις του Τζόνσον, δεν εισακούστηκαν και οι συμπατριώτες του δεν τις σεβάστηκαν. Η περίοδος της Αγγλοκρατίας επί 82 χρόνια, στέρησε την ελευθερία της Κύπρου.
Η βρετανική άρνηση για τον τερματισμό της αποικιοκρατίας, ήταν συνεχής και επαναλαμβανόμενη, ήδη από το 1950 όπου απέρριψε το ενωτικό δημοψήφισμα, αλλά και στις μετέπειτα προσπάθειες διπλωματικής επίλυσης του ζητήματος σε διμερές επίπεδο με την Ελλάδα αλλά και σε διεθνές επίπεδο με τον Ο.Η.Ε., η στάση τους ήταν αμείλικτη και ανυποχώρητη χάριν των αμυντικών και πολιτικών της συμφερόντων. Οι Άγγλοι δεν σεβάστηκαν ότι οι Κύπριοι έχουν την δική τους πατρίδα και το αναφαίρετο δικαίωμα να την αγαπάνε και να αγωνίζονται για εκείνην, ζώντας ελεύθεροι. Έδειξαν το πιο σκληρό τους πρόσωπο, προσπαθώντας να καταπνίξουν τον αγώνα των ελλήνων της Κύπρου με τις πιο απάνθρωπες μεθόδους.
Με απαγχονισμούς, φυλακίσεις, μαστιγώσεις, στρατόπεδα συγκεντρώσεως, ειδικά δικαστήρια, και πάνω απ όλα φρικώδη, απάνθρωπα, μεσαιωνικά βασανιστήρια προσπάθησαν να ενσπείρουν τον πανικό και τον φόβο και να κάμψουν το ηθικό του Κυπριακού λαού. Ξέχασαν τους κοινούς αγώνες τους με τους Έλληνες κατά του φασισμού και του ναζισμού, για την ελευθερία, για ελεύθερες πατρίδες. Τότε που ο Τσόρτσιλ στην Βουλή των Κοινοτήτων, αναφερόμενος στους Έλληνες εξέφραζε τον θαυμασμό του και ο Υπουργός Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας, ομολογούσε ότι αν δεν είχε αποτύχει το μεσογειακό σχέδιο του Χίτλερ με την νικηφόρο αντίσταση των Ελλήνων, η επίθεση της Γερμανίας κατά της Ρωσίας, θα είχε άλλα αποτελέσματα. Δεν σεβάστηκαν την Οικουμενική Διακήρυξη του Ο.Η.Ε, παραβίασαν τα θεμελιώδη και απαράγραπτα δικαιώματα της ζωής και της ελευθερίας και υπονόμευαν κάθε αγωνιστική προσπάθεια. Το 1925 με βασιλικό διάταγμα χαρακτήρισαν την Κύπρο αγγλική αποικία. Ως νέοι Οθωμανοί, απαγόρευσαν τον εθνικό ύμνο, τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ή ακόμη και τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου.
Αυτή ήταν η Αγγλία, που κατά τα άλλα εμφανιζόταν στον διεθνή χώρο με το δημοκρατικό της φιλελεύθερο και πολιτισμένο προσωπείο. Έγιναν κατακτητές της Κύπρου. Υπό αυτές τις συνθήκες αναγκαία ήταν η προσφυγή σε δυναμικότερη αντιμετώπιση έστω και αν αυτό σήμαινε επανάσταση, ένοπλο αγώνα και θάνατο. Οι κατακτητές αιμοδιψείς, αιμοχαρείς και αιμοβόροι οδήγησαν στην αγχόνη τον Καραολή, τον Δημητρίου, τον Πατάτσο, τον Ζάκο, τον Παναγίδη, τον Μιχαήλ, τον Μαυρομάτη, τον Κουτσόφτα, τον Παλληκαρίδη ενώ μαρτυρικός θάνατος περίμενε και τον καταζητούμενο Γρηγόρη Αυξεντίου, τον Μάτση και πλήθος άλλων αγωνιστών της ΕΟΚΑ.
Το προσκλητήριο πεσόντων ηρώων είναι μακρύ. Ήταν όλοι τους νέοι, γεμάτοι πατριωτικό ενθουσιασμό και ορμή. Πορεύτηκαν με αυταπάρνηση και ανιδιοτέλεια, μαρτύρησαν για τα υψηλά ιδανικά της ελεύθερης πατρίδας. Ήταν προικισμένοι με σπάνιες αρετές, που τις συναντάει κανείς σε έκτακτες ηγετικές προσωπικότητες. Ήταν φλογεροί και ειλικρινείς πατριώτες, με ακατάβλητη πίστη και θέληση. Γνώριζαν καλά ότι «δεν άξιζε να ζουν παρά και μόνο μέσα στην ελευθερία». Ηχούσε στα αυτιά τους ο Θούριος του Ρήγα “Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή”. Με τον άδικο πρόωρο θάνατό τους κέρδισαν για πάντα την αθανασία και τη δόξα του αγώνα. Η επανάσταση ξεκίνησε.
Οι πρώτες εκρήξεις αιφνιδιάζουν τους Βρετανούς, οι οποίοι αναζητούν τους «φερόμενους» ως τρομοκράτες και προσπαθούν με βία να καταστείλουν την επανάσταση. Δεν καταφέρνουν, όσο το πείσμα των αγωνιστών θεριεύει και το κίνημα εμψυχώνεται και δυναμώνει. Ο αγώνας της ΕΟΚΑ οδήγησε τους Άγγλους στην αναζήτηση λύσης σε πολιτικό επίπεδο. Με την υπογραφή της Συμφωνίας Ζυρίχης – Λονδίνου τον Φεβρουάριο του 1959, ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ έληξε.
Στις 16 Αυγούστου 1960, εγκαθιδρύεται η κυπριακή δημοκρατία. Η 1η Απριλίου 1955 είναι μια σημαντική επέτειος όχι μόνο για την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά για την προάσπιση των πανανθρώπινων αξιών. Οφείλουμε να την τιμούμε και να αντλούμε διδάγματα. Οφείλουμε να παραδειγματιστούμε από την ιστορία και τα λάθη μας. Οι ιδεολογίες και οι πολιτικές, πρέπει να έχουν πάντοτε κοινό παρονομαστή το εθνικό συμφέρον. Στη σημερινή ημέρα μνήμης ας μεταφερθούμε νοερά για λίγο στα φυλακισμένα μνήματα των παλικαριών, στο ιερό προσκυνητάρι της Κύπρου και ας αναφωνήσουμε πως «Τ’ αντρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δε λογιέται».
Η σημερινή επέτειος είναι μια ακόμη υπόμνηση – μαρτυρία που μας καλεί να στρέψουμε ευλαβικά τη μνήμη μας σε εκείνους που θυσιάστηκαν, όχι απλά για να αποτίσουμε τον πρέποντα φόρο τιμής αλλά για να δώσουμε τη δική μας υπόσχεση αγώνα, να ανανεώσουμε τον όρκο για την ελευθερία και την πατρίδα και να φανούμε αντάξιοι συνεχιστές της ιστορίας. Είναι ημέρα τιμής για τον Εθνάρχη Μακάριο και τον Στρατηγό Διγενή, τους ηγέτες του μεγάλου αγώνα. Είναι ημέρα μνήμης των ηρώων. Είναι όμως και ημέρα περισυλλογής για τους μελλοντικούς αγώνες για την απελευθέρωση και επανένωση της Κύπρου. Η δικαίωση για όλους τους γενναίους της θυσίας και του μαρτυρίου δεν έχει έρθει ακόμη. Όταν η δική μας, πατρίδα ζήσει πραγματικά ελεύθερη από στρατεύματα κατοχής, ξένες επικυριαρχίες και πολιτικές εξαρτήσεις, τότε ο επίμονος πόθος των θυσιασθέντων θα μετουσιωθεί σε μεγάλη νίκη και το όραμά τους θα έχει για πάντα πλέον πραγματωθεί. Η ημέρα δικαίωσης του αγώνα, δεν θα αργήσει να έρθει αν σταθούμε όλοι στο ύψος των περιστάσεων, του εθνικού καθήκοντος.
Κλεάνθους Ανδρέας
Καθηγητής-τέως Λυκειάρχης
